Mikrolokomotywa polskiej gospodarki



Struktura sektora przedsiębiorstw w Polsce według klas wielkości od kilku lat nie ulega istotnym zmianom. Obecnie sektor MSP (Małych i średnich przedsiębiorstw) zdominowany jest przez najmniejsze podmioty, czyli mikroprzedsiębiorstwa. Zatrudniają one od 0-9 osób w firmie. 
W Polsce w 2009 roku w systemie REGON zarejestrowane było 3737789 małych i średnich podmiotów, z czego blisko 95% stanowią mikroprzedsiębiorstwa, 4% to małe przedsiębiorstwa, a niespełna 1% stanowią średnie podmioty. Sektor MSP dominuje w branży handlowej, usługach naprawczych, budownictwie, przetwórstwie przemysłowym oraz usługach hotelarskich i gastronomicznych. W pewnych dziedzinach udział przedsiębiorstw sektora MSP (np. przemysł, transport) maleje, zaś w innych dziedzinach obserwuje się ożywienie w wzroście oraz w liczbie zatrudnianych na etat. W 2009 r. liczba nowo zarejestrowanych podmiotów wyniosła prawie 350 tys., a więc najwięcej od 2000 r. Jednocześnie znacząco wzrosła liczba podmiotów wyrejestrowanych, na co zasadniczy wpływ miała aktualizacja rejestru REGON, wynikająca z wprowadzenia nowej klasyfikacji PKD 2007.
Jednakże światowy kryzys gospodarczy nie ominął polskich małych i średnich przedsiębiorstw, ukazując znaczący swój wpływ w spadających danych makroekonomicznych od II połowy 2008 roku. Można to zauważyć chociażby w spadku liczby zarejestrowanych podmiotów o 0,4% niż na koniec 2008 roku. Liczba wszystkich podmiotów sektora prywatnego stanowiącego 96,8% zbiorowości ogółem wyniosła w 2009 roku 3622,2 tys. i spadła o 0,3% (wobec wzrostu o 2,4% w 2008 r.) Głównie był to spadek mikroprzedsiębiorstw.

Polskie MSP na tle UE

W porównaniu do struktury firm MSP działających w UE-27, uwagę zwraca ponad dwukrotnie większy w UE odsetek firm małych (7%), dość zbliżony udział firm średnich (1,1%) oraz identyczny odsetek firm dużych (0,2%). W konsekwencji wyraźnie mniejszy niż w Polsce jest udział firm mikro (91,8%). W Polsce istnieje najmniej małych firm w porównaniu z innymi krajami członkowskimi UE ponadto znajdujemy się w czołówce krajów posiadających najwięcej mikroprzedsiębiorstw. Co oznacza, że Polacy chętniej zakładają najmniejsze firmy, a nie firmy średnie czy małe, które wymagają większych nakładów kapitałowych. Blisko 90% nowozakładanych przedsiębiorstw w Polsce należy do osób fizycznych. Ponadto w jednym przedsiębiorstwie znajduje pracę od 2 do 3 osób, przy czym w blisko 70% nowozakładanych przedsiębiorstwach pracuje tylko 1 osoba. Mikropodmioty w wielu przypadkach zakładane są spontanicznie, nie do końca są to decyzje przemyślane, bo współczynnik przeżywalności tych podmiotów jest najniższy. Ponadto polskie mikrofirmy nie chcą się rozwijać pod kątem zwiększania liczby pracowników, ponieważ nakłada to na nich dodatkowe obowiązki prawne i biurokratyczne. Przedsiębiorcy bardziej preferują założyć kolejny mikropodmiot, niż rozszerzać obecny.
 Takie rozdrobnienie działalności ma na celu minimalizację ryzyka i ewentualnych strat zainwestowanego kapitału. Zdecydowanie częściej zysk osiągają przedsiębiorstwa osób fizycznych (83,1%) niż prawnych (45,4%), a także niezatrudniające pracowników najemnych (82,2%) niż z zatrudnionymi (76,0%). Osoby prawne dysponują odpowiednim zapleczem finansowym i mimo ponoszenia strat mogą kontynuować działalność pomimo zamykania pierwszego roku funkcjonowania ujemnym wynikiem finansowym. Ponadto przeciętna liczba istniejących MSP na 1000 mieszkańców jest dalej poniżej średniej unijnej. W Polsce przypada 368 małych i średnich firm na 1000 mieszkańców w wieku produkcyjnym, gdzie dla porównania w Czechach 860 MSP. Tak silnie rozdrobniony polski sektor MSP utrudnia zwiększenie konkurencyjności i innowacyjności na tle innych krajów UE, ponieważ w polskich mikrofirmach istnieje stosunkowo niski poziom świadomości inwestycyjnej.


MSP w ujęciu regionalnym

Z punktu widzenia kryterium geograficznego rozwój sektora MSP w Polsce jest nierównomierny. Przyczyna tkwi w różnorodnych, odmiennych warunkach działania i rozwoju dla przedsiębiorstw sektora MSP poszczególnych regionów takich jak: nierównomiernie rozwinięta struktura gospodarcza, poziom dochodów ludności, poziomu rozwoju instytucji otoczenia biznesu, czy aktywności samorządów, obecność wykwalifikowanych pracowników. Rozwój małej przedsiębiorczości na terenach słabo rozwiniętych gospodarczo wydaje się być jednym ze sposobów wyrównywania dysproporcji w rozwoju gospodarczym pomiędzy wiodącymi regionami w Polsce a  regionami uboższymi, które często są mało atrakcyjne dla dużych inwestorów. Funkcjonujące w tych regionach MSP, poprzez zwiększenie poziomu zatrudnienia oraz zaspokajanie bieżących potrzeb zamieszkałej tam ludności, pozytywnie wpływają na rozwój społeczności lokalnych. Tym samym przyczyniają się one do rozwiązania szeregu problemów nie tylko gospodarczych, ale również społecznych.  Najmniej przedsiębiorstw powstaje i funkcjonuje w województwach wschodnich, a najwięcej funkcjonuje w Polsce centralnej, zachodniej i południowej. Najwyższa liczba przedsiębiorstw aktywnych w Polsce w przeliczeniu na tysiąc mieszkańców występuje w województwie zachodniopomorskim (63 firmy) oraz pomorskim (58 firm). Województwo mazowieckie znalazło się pod tym względem na trzecim miejscu. Najgorzej pod tym względem wypada województwo lubelskie oraz podkarpackie (odpowiednio 33 i 36 firm na tysiąc mieszkańców).Co świadczy o niskim poziomie przedsiębiorczości tych regionów oraz o możliwych namacalnych zapasach utworzenia MSP w tych terenach. W 2005 roku blisko 30% MSP działało jedynie w dwóch województwach: mazowieckim i śląskim, dając zatrudnienie ponad 1/3 wszystkich osób zatrudnionych w MSP.

Przeciętna wielkość zatrudnienia na umowę o pracę w przedsiębiorstwie MSP jest bardzo zróżnicowana kształtuje się od 0,8 osoby w mikrofirmie do 99,8 osoby w średniej firmie. W przypadku mikroprzedsiębiorstw dużą część stanowią firmy bazujące na samozatrudnieniu, dlatego zatrudnienie w grupie mikroprzedsiębiorstw jest bardzo niskie. Przeciętna liczba osób znajdujących zatrudnienie w danym przedsiębiorstwie jest wyższa, ponieważ dość częstą praktyką jest zatrudnianie pracowników na umowę o dzieło czy umowę zlecenie, co znacznie obniża koszty zatrudnienia pracownika oraz pozwala na większą elastyczność w doborze kadry dla przedsiębiorstwa. Najbardziej jest to widoczne w tych branżach gdzie popyt na dobra i usługi jest silnie uzależniony od sezonowości (np. budownictwo, edukacja, hotele i restauracje)oraz w mikrofirmach. Statystyczne unijne małe i średnie przedsiębiorstwo zatrudnia 6,8 osoby na umowę o pracę, polskie MSP zatrudnia 5,7 osoby, co świadczy o dużym rozdrobnieniu polskiego sektora. Najwięcej osób zatrudniają małe i średnie przedsiębiorstwa z Słowacji, Estonii oraz Malty.




Komentarze

Popularne posty